Jak wspierać dziecko, by mogło odkrywać i rozwijać swoje talenty? 17.04.2020

Mam dla Was bardzo dobre wiadomości: nie trzeba być specjalistą od rozwoju osobistego ani coachem, by w łatwy oraz przyjazny dla siebie i dziecka sposób pomóc mu odkrywać i rozwijać jego naturalne talenty. Wystarczą trzy składniki: odrobina wiedzy, ziarenko dobrej woli i krztyna ciekawości.

Na co zwracać uwagę, by odkryć naturalne talenty?*

Po pierwsze obserwuj spontaniczne i odruchowe reakcje na sytuacje, z którymi twoje dziecko spotyka się w życiu. Tam są ślady naszych talentów. Po drugie zwróć uwagę na pragnienia i dążenia swojej pociechy, one również wskazują na talenty (uwaga na fałszywki – pragnienia wykreowane przez reklamy, wpływ czy wręcz nacisk innych osób). Zwróć również uwagę w jakich obszarach twoje dziecko szybko uczy się nowych umiejętności. Szybkie uczenie się to kolejny przejaw talentu. Nie pomiń ważnego aspektu: uczucia zadowolenia – ostatni przejaw talentu. Nasze najsilniejsze połączenia synaptyczne są tak skonstruowane, że wykorzystując je doznajemy przyjemnych odczuć. Tak, jakby natura mówiła: „rób to, co sprawia Ci przyjemność”.

Jak wspierać talenty swojego dziecka? – 6 kroków**

1. Zacznij od swobodnej obserwacji, z ciekawością odkrywcy patrz na swoje dziecko, jakbyś dopiero je poznawał/poznawała. Z pewnością wychwycisz, co sprawia mu największą frajdę, czemu najchętniej poświęca czas. Jaki jest wspólny mianownik jego zabaw czy zainteresowań?

2. Doceń wartość czystej, nieskrępowanej, swobodnej zabawy. Zbyt wielu dorosłych już od najmłodszych lat próbuje bardzo „profesjonalnie” rozwijać zainteresowania swojego dziecka. Wystarczy, że zdradzi ono niewielkie zainteresowanie jakąś dziedziną, a dorosły już snuje jakieś długofalowe plany, pomysły na zajęcia, które będą to rozwijać. Pozwól swojemu dziecku po prostu się bawić, nie wywieraj żadnej presji, bo ona odbiera dziecku radość i powoduje niepotrzebne poczucie winy wobec Ciebie, gdy postanowi z czegoś zrezygnować na rzecz nowego zainteresowania. Zabawa jest pierwszym krokiem do budowania koncentracji i wytrwałości w rozwijaniu swojej pasji.

3. Pozwól swojemu dziecku poszukiwać nowych zainteresowań, dziedzin i nie zrażaj się, jeśli często je zmienia. Sprawdź co je łączy. Może się okazać, że na pozór kompletnie odległe dziedziny mają wspólny mianownik. Najpierw kilka miesięcy pasjonat gotowania, a potem zmiana o 180 stopni i kolejne miesiące upływają pod znakiem tworzenia biżuterii z koralików? Fanaberie? Nic takiego! Być może Twoje dziecko poszukuje drogi na to, by realizować swoją kreatywność albo potrzebę wyrażenie siebie poprzez działania manualne. Nie krytykuj, niczego nie ponaglaj i nie zatrzymuj na siłę. Wszystko będzie się działo tak, jak ma się zadziać w sposób najlepszy dla Twojego dziecka, gdy zaufasz w ten naturalny proces. Po prostu wspieraj to, co w danym momencie jest dla Twojego dziecka ważne.

4. Spójrz na talenty czy zainteresowania swojego dziecka z szerokiej perspektywy. Jeśli np. twoje dziecko uwielbia organizować przyjęcia, to w co tym sprawia mu największą przyjemność? Czy jest to planowanie wydarzenia co do najmniejszego szczegółu? Może ozdabianie pokoju i wymyślanie nowych plakatów czy przebrań? A może chodzi tu o radość z budowania relacji lub bycie w centrum uwagi, gdy występuje przed swoimi gośćmi? Stwarzaj możliwości, by Twoje dziecko mogło robić to, co lubi również na innych polach. Jeśli np. lubi planować – niech zaplanuje rodzinną imprezę lub krótką rodzinną podróż.

5. Pokaż, że zauważasz talent dziecka. Nie oceniaj efektów, a skup się na feedbacku dotyczącym jego zaangażowania. Zamiast mówić „ale z Ciebie geniusz matematyczny”, lub „jesteś świetny z matmy” powiedz: „bardzo angażujesz się w rozwiązywanie zadań matematycznych i nie opuściłeś ani jednego kółka matematycznego, to niesamowite.” Zrezygnuj z: „jaki piękny obrazek namalowałeś” na rzecz: „widzę, ile radości sprawia Ci malowanie, dziś zauważyłam, że eksperymentowałeś z mieszaniem kolorów, chcesz mi pokazać co z tego wyszło?”. Powiedz „Zauważyłam, że jeśli się czegoś podejmujesz lub obiecasz – dotrzymujesz obietnicy. Twoi koledzy chyba muszą to doceniać? Ja doceniam” zamiast: „Jesteś bardzo słowny, zawsze dotrzymujesz danej obietnicy”. Chodzi tu o brak ocen i wzmacnianie motywacji wewnętrznej, to z wewnątrz ma pochodzić impuls do działania, a nie z zewnętrznych zachwytów mamy czy taty.

6. Niech pasje twojego dziecka będą dla Ciebie ważne, nawet jeśli ich nie podzielasz. Towarzysz mu w postępach, pomóż mu je zauważyć. Ciesz się z małych i większych sukcesów, celebruj je. Mój syn Kuba uwielbia piłkę nożną. Gdy przychodził z treningu i pokazywał mi kolejno poznawane triki gapiłam się w niego mówiąc: „O rany, wygląda na to, że dzisiejsza godzina treningu zaowocowała nową umiejętnością, gratuluję Ci, musiałeś włożyć w to sporo wysiłku”. A gdy przestał chodzić na treningi i z wielką żarliwością komentował oglądane mecze mówiłam: „Uwielbiam patrzeć, jak błyszczą Ci oczy, gdy oglądasz mecz, lubisz tę piłkę co?”.

Talenty Gallupa, a inteligencje wielorakie – jak praktycznie korzystać z połączenia tych dwóch koncepcji?

Koncepcja Gallupa opisuje talenty, jako pewne predyspozycje czy siły, które objawiają się w różnych obszarach. Definiuje talent jako: naturalnie powtarzający się wzorzec myślenia, odczuwania i reagowania, który może być produktywnie wykorzystany.

10 dziecięcych talentów Gallupa (niezawodność, osiąganie, organizowanie, współzawodnictwo, wiara w siebie, centrum uwagi, opiekuńczość, budowanie relacji, myślenie o przyszłości, odkrywczość) są więc takimi właśnie wzorcami myślenia, odczuwania i reagowania. Pomimo tego, że koncepcja ta jest mi bardzo bliska, uważam, że nie wyczerpuje ona tematu talentów i mocnych stron. Nie wiem czy ten temat w ogóle można wyczerpać biorąc pod uwagę naszą różnorodność oraz ilość różnych podejść do rozwoju człowieka.

Osobiście lubię łączyć myślenie o talentach w sposób „gallupowski” z teorią inteligencji wielorakich Howarda Gardnera, który położył kres bardzo wąskiemu patrzeniu na inteligencję. Definiowano ją, jako zdolność do planowania, rozwiązywania problemów i uczenia się nowych rzeczy. Według Gardnera inteligencja jest dynamiczna i wielopłaszczyznowa i nie można jej zawężać do zdolności lingwistycznych, czy logicznych. Profesor Gardner na podstawie wieloletnich badań wyróżnił osiem podstawowych rodzajów inteligencji:

1. werbalna: swobodne korzystanie ze słów oraz języka

2. matematyczno – logiczna: korzystanie z logiki, liczb, schematów

3. wizualno – przestrzenna: myślenie obrazowe, wrażliwość na kształty i kolory

4. muzyczna: wrażliwość na dźwięk, poczucie rytmu,

5. ruchowa: dobra komunikacja za pomocą mimiki, gestykulacji, ruchu (w tym tańca)

6. interpersonalna: wrażliwość społeczna, świadomość uczuć innych

7. intrapersonalna: świadomość siebie, swoich emocji, myśli, zdolność do głębokich refleksji

8. przyrodnicza: dostrzeganie powiązań i relacji występujących w naturze

Pozwoliłam sobie na nadzwyczaj lapidarne opisy, by artykuł nie stał się zbyt długi, jeśli interesuje Was ten wątek, znajdziecie mnóstwo informacji na ten temat w internecie, szczególnie polecam artykuł na portalu juniorowo.pl dotyczący inteligencji wielorakich.

Dlaczego lubię łączyć koncepcję Gallupa z inteligencjami wielorakimi? Odpowiedź jest banalnie prosta: gdy mam tylko jedno – czegoś mi brak i za czymś tęsknię 😊. Gdy mam jedno i drugie – mam pełniejszy obraz potencjału dziecka oraz więcej pomysłów i możliwości na to, jak wspierać je w rozwoju.

*Na podstawie książki „Teraz odkryj swoje silne strony” Marcus Buckingham, Donald O.Clifton, wydawnictwo MT Biznes, Warszawa 2003
**Na podstawie książki Strengths Based Parenting: Developing Your Children’s Innate Talents, Mary Reckmeyer Ph.D. Jennifer Robison, February, 2016
Oraz „Dodaj mi skrzydeł. Jak rozwijać u dzieci motywację wewnętrzną” Joanna Steinke – Kalembka. Samo Sedno, Warszawa 2017.